Journal of Clinical Healthcare (JCHC)

29-33 30 Journal of Clinical Healthcare 1/2018 - Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii). [1] W działaniu dopalaczy podkreśla się ich działanie ośrodkowe ( działanie na ośrodkowy układ nerwowy), zbliżone do tradycyjnych narkotyków, wyzwalające jednak bogaty i często niebezpieczny dla życia wachlarz efektów ubocznych.[2]. Składnikami dopalaczy mogą być różne natu- ralne i syntetyczne związki chemiczne wykazujące działanie euforyzujące, stymulujące i halucyno- genne. Dopalacze obecnie są najczęściej stosowane w dwóch postaciach , jako mieszanki roślinne, ziołowe tzw. Spice (w postaci suszu lub kadzidełek) oraz tabletki lub proszek porcjowany w torebkach tzw. Party Pills [3,4]. Skład chemiczny dopalaczy nie jest znany ( dopalacze nie posiadają na swych opakowaniach wyszczególnionego składu), a jedyne wiarygodne informacje o ich składzie chemicznym pochodzą z analizy chemicznej produktów, które zarekwirowano od ofiary spożycia lub nielegalnego dystrybutora. Kolejnym problemem jest fakt, że pod tą samą nazwą dopalacza mogą się kryć różne mieszaniny odurzających substancji chemicznych, w dodatku zanieczyszczone np. kwasem solnym, benzyną, acetonem, fosforem i innych szkodliwych substan- cji, co może potęgować niekorzystny efekt toksyczny [5-7]. MECHANIZM DZIAŁANIA I OBJAWY Do pochodnych amfetaminy należy MDMA, metamfetamina, efedryna, MDA, DOM oraz DOB, działające silnie ośrodkowo. Pierwsze objawy po przyjęciu doustnym dopalacza pojawiają się już po 30 min. i trwają do kilku godzin. Dopalacze tej grupy działają na neurony dopaminergiczne 1 , adrener- 1 Dopamina jest wytwarzana w neuronach dopaminergicznych. Tworzą one tzw. układy dopaminergiczne, z których najlepiej poznane jest układ istota czarna-prążkowie oraz układ mezokortykolimbiczny, często dzielony na dwie odrębne części: mezokortykalną i mezolimbiczną. Ciała neuronow tworzących układ istota czarna-prążkowie znajdują się w istocie czarnej, a ich aksony unerwiają głownie jądro ogoniaste oraz skorupę. Natomiast neurony układu mezokortykolimbicznego biorą swój początek w obszarze nakrywki brzusznej i z tego obszaru ich włókna osiowe docierają do kory przedczołowej mózgu (część mezokortykalna) lub jądra połleżącego przegrody i guzełka węchowego (część mezolimbiczna). Układ istota czarna- prążkowie jest głownie odpowiedzialny za regulację funkcji ruchowych, mezokortykalny ma znaczenie w procesach uczenia giczne 2 i serotoninergiczne 3 powodując wzrost wydzielania neuroprzekaźnika do synapsy oraz hamowanie jego zwrotnego efektu, co w efekcie prowadzi do wzrostu pobudzenia w/w synaps. Amfetaminy aktywują mezolimbiczny układ DA, który odpowiedzialny jest za nagradzające efekty związków uzależniających. Przewlekłe stosowanie amfetamin prowadzi do zaburzenia równowagi w tym układzie, co wywołuje anhedonię (utrata zdolności odczuwania przyjemności) i zwiększone pobudzenie psycho-ruchowe. Toksyczność amfetamin wynika ze wzrostu wewnątrzkomórko- wego poziomu DA, pozakomórkowego poziomu GLU i hipertermii. Molekularny mechanizm tej toksyczności polega na rozwoju stresu oksydacyj- nego, ekscytotoksyczności i zaburzeniu funkcji mitochondriów. Działanie substancji te grupy substancji związane jest z aktywacją receptorów serotoninowych 5- HT2A, zlokalizowanych na komórkach piramido- wych kory nowej. Pobudzenie tych receptorów w warstwie V-VI (FC V – VI) przez serotoninę uwalnianą z neuronów (FC V – VI) przez serotoninę uwalnianą z neuronów biegnących z jąder szwu prowadzi do zwiększonego uwalniania GLU z zakończeń w warstwie V kory. [14-16] się i zapamiętywania, a układ mezolimbiczny kontroluje czynności emocjonalne i motywacyjne. Pobudzając swoiste receptory dopamina bierze udział w regulacji rożnych procesów, takich jak: utrzymanie postawy ciała i poruszanie się, zapamiętywanie, uczenie się oraz interpretowanie bodźców emocjonalnych.[8-11] 2 Adrenalina działa na receptory adrenergiczne − grupa receptorów metabotropowych z lokalizowanych na błonach komórkowych, których pobudzenie w organizmie przez adrenalinę l ub inną aminę katecholową w iąże się z aktywacją odpowiedniego białka G i fosforylacj ą GDP d o GTP, a w dalszej kolejności z regulacją aktywności istotnych dla funkcjonowania komórki układów enzymatycznych. Receptory te związane są z częścią współczulną a utonomicznego układu nerwowego. Adrenalina wykazuje wpływ pobudzający lub hamujący; reguluje procesy uwagi oraz uczenia się, pamięci; obniża ciśnienie krwi; powoduje zwężenie źrenic; jej receptory mogą być pobudzane poprzez nikotynę [12] 3 Receptory serotoninowe (określane często jako receptory 5- HT) – są to receptory u mieszczone na błonie komórkowej neuro- nów i niektórych innych komórek m.in . mięśni gładkich . Receptory 5-HT pośredniczą w działani u serotoniny , ich endogenneg o ligan- du . Do tej pory wyróżniono 7 rodzin tych receptorów, a w ich ob- rębie po kilka podtypów. Wszystkie z nich związane są z białkiem G , z wyjątkiem receptorów 5-HT 3 , należących d o receptorów jono- tropowych . Mechanizm działania substancji halucynogennych ( LSD , DMT , meskalina ) opiera się na działaniu agonistycznym n a receptory serotoninowe, niektóre leki przeciwpsychotyczne s ą zaś ich antagonistami . Serotonina wpływa na wpływ na nastrój, sen oraz łaknienie człowieka; funkcja pobudzająca [13]