Journal of Clinical Healthcare (JCHC)

46-50 47 Journal of Clinical Healthcare 4/2018 szybkości, przeciążeniom odgrywa bardzo istotną rolę. [1,2] Istotną dla utrzymania właściwej koordynacji jazdy alpejczyka jest propriocepcja (czucie głębokie) 1 . Zarówno impuls pobudzający jak i odpowiedź mogą mieć zróżnicowany charakter. Umożliwia to optymalną kontrolę ułożenia ciała lub kończyny w odpowiedzi na zaistniałe warunki, takie jak nagła utrata równowagi, upadek itp. Ma to szczególne znaczenie w przypadku uprawiania sportu, a zwłaszcza narciarstwa zjazdowego. [3-5 ] Poziom przemian energetycznych u zawodowych narciarzy alpejskich V02 max wynosi średnio między 3,9-5,3 litra. Tętno maksymalne (HRmax) waha się od 191-207 uderzeń na minutę. Wydatek energetyczny podczas jazdy na slalomie wynosi 2200-2650 kcal/h, podczas zjazdu 1800- 2200 kcal/h, a podczas luźnej jazdy 1000- 1450 kcal/h. Podczas jazdy gromadzona jest duża ilość ciepła, która zostaje usunięta z organizmu poprzez mechanizm parowania i pocenia. Szacuje się, że podczas intensywnego treningu slalomowego narciarz może utracić do 0,7 kg masy ciała. [2-5] Prawidłowe przygotowanie narciarza powinno obejmować trening wytrzymałościowy i motoryczny. Nie eliminuje to oczywiście urazów, które w tej dyscyplinie najczęściej dotyczą kończyn dolnych, a w szczególności stawów kolanowych. Najczęstszym jest złamanie (dotyczy ok. 45% ogółu urazów 1 Propriocepcja jest to czucie złożeniowe informujące o ułożeniu poszczególnych części ciała w przestrzeni wzglę- dem siebie. Propriocepcja pozwala na kontrole ułożenia bez udziału wzroku, dzięki niej jesteśmy informowani o ak- tualnym ułożeniu np. kończyny, poszczególnych stawów, a także stopnia rozciągnięcia i napięte mięśniowego. Dzięki receptorom czucia głębokiego siła skurczu mięśniowego jest regulowana adekwatnie do zwiększających się obcią- żeń na drodze odruchowej. W tym typie czucia biorą udział wyspecjalizowane receptory tzw. mechanoreceptory znajdu- jące się w mięśniach, stawach, więzadłach, torebkach sta- wowych wysyłające impulsacje do ośrodkowego układu nerwowego. I tak dla przykładu ciałka blaszkowate Pacinie- go znajdujące się na powierzchniach stawowych oraz w okostnej są pobudzane podczas ruchu od jego wyjściowego do końcowego stadium oraz przy zmianie szybkości i kie- runku ruchu, z kolei receptory Rufiniego i ciałka buławkowa- te Golgiego odpowiadają ze czucie ułożeniowe mięśni i stawów, natomiast narządy ścięgnowe Golgiego chroni mięsień przed nadmiernym, grożącym jego uszkodzeniem, rozciągnięciem.[6-10] alpejczyków) i uszkodzenia tkanek miękkich ( ok. 35% ogółu urazów). [3-5] POJĘCIE URAZU Uprawianie sportu niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych. Pozwala na zwiększenie siły mięśniowej, wytrzymałości, wydolności, zapobiega powstawaniu nadwagi, spowalnia procesy miażdżycowe oraz powstawanie innych chorób układu krążenia. Podczas aktywności fizycznej w organizmie dochodzi do wzmożonej mineralizacji tkanki kostnej, co zmniejsza ryzyko osteoporozy lub złamań kości. Dzięki uprawianiu sportu można aktywnie spędzić czas na świeżym powietrzu wspólnie z rodziną bądź znajomymi, a także polepszyć swoje samopoczucie, zdrowie psychiczne, czy odporność organizmu, oraz stosować elementy fizjoprofilaktyki. [11-14] Nieodłącznym elementem sportu amatorskiego, jak i również zawodowego jest występowanie urazu. Dochodzi do niego wskutek zadziałania czynnika zewnętrznego (fizycznego, chemicznego, mieszanego) na ciało, co doprowadza do zmian anatomicznych i czynnościowych. Skutki urazu mogą być również następstwem czasowego sumowania się mikrourazów. [14,15] Urazy można podzielić również ze względu na miejsce wystąpienia, wśród nich wyróżnia się uraz bezpośredni i pośredni. Uraz bezpośredni powstaje w miejscu, w którym dochodzi do uszkodzenia, natomiast uraz pośredni powstaje w pewnej odległości od miejsca urazu. Siła tego urazu przenoszona jest wtedy przez kości, stawy, ścięgna, mięśnie. [15,16] Uszkodzeniem określa się miejsce, w którym dochodzi do urazu. Charakter i wielkość uszkodzenia zależą od rodzaju i siły urazu oraz odporności tkanek. Wyróżnia się kilka typów uszkodzeń [11,12,14,15]:  zamknięte uszkodzenia tkanek miękkich- gdzie nie dochodzi do przerwania połączenia skór- nego lub kostnego (stłuczenia, uszkodzenia jednostki mięśniowo- ścięgnistej, kaletek ma- ziowych),  rany,  złamania,  skręcenia,  zwichnięcia. Innym kryterium dzieli uraz na ostry, w którym dochodzi do nagłego odczuwania bardzo silnych