Journal of Clinical Healthcare (JCHC)

51-55 52 Journal of Clinical Healthcare 4/2018 Rycina 1. Anatomia stawu kolanowego [5] W ruchu szpotawiącym, gdy stopa jest nieruchoma, a staw kolanowy lekko zgięty działają siły od strony przyśrodkowej powodujące przesu- nięcie stawu na zewnątrz i wewnętrzną rotację goleni w stosunku do uda. Istnieje też mechanizm nagłego wyprostu w stawie kolanowym, gdy na wyprostowany staw zadziała siła zewnętrzna lub dojdzie do nadmiernego obciążania wyprostowa- nego stawu. [2,3,7] Podczas uprawiania narciarstwa alpejskiego do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego dochodzi najczęściej podczas lądowania po skoku i przechyleniu się w kierunku tyłu nart wraz z rotowaniem kolan, podczas nadmiernego wyprostu w stawie klanowym i rotacji wewnętrznej, połą- czonej z upadkiem do przodu. [7] Kolejnym mechanizmem jest ustawnie zgięciowe stawu kolanowego połączone z rotacją wewnętrzną oraz utrzymaniem ciężaru ciała na narcie dolnej, w momencie utraty równowagi i przechylenia się do tyłu, kiedy dochodzi do wyprostowania kończyny dolnej oraz jeszcze mocniejszej jej rotacji. Ten mechanizm jest najczę- ściej spotykany. Często też nagłe, szybkie i niekontrolowane ustawienie nart do pozycji płużnej może doprowadzić do uraz. [8] Urazowi więzadła krzyżowego często towa- rzyszą również uszkodzenia dodatkowe takie jak, uszkodzenie więzadła pobocznego przyśrodkowego i uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej. Bardzo często uszkodzenie ACL wymaga operacyjnej rekon- strukcji, a właściwy proces fizjoterapii można rozpocząć po leczeniu chirurgicznym. [9,10] W pierwszym etapie rehabilitacji pooperacyjnej łagodzi się dolegliwości bólowych oraz dąży się do zmniejszenia obrzęku kolana. Pomocna może okazać się krioterapia stosowana zgodnie z regułą PRICE, elewacja kończyny oraz ćwiczenia przeciwzakrzepowe, które przyspieszają ewakuację chłonki. Na tym etapie może także sięgać po aplikacje Kinesio Tapingu- przeciwobrzękowa. [11] Ważne elementem rehabilitacji jest stosowanie ćwiczeń zwiększających zakres ruchu w stawie kolanowym, co zapobiega tworzeniu się zrostów spowalniających rehabilitację. Istotnym aspektem w pierwszej fazie jest mobilizacja i przywrócenie prawidłowego funkcjonowania mięśnia czworogło- wego uda, poprzez ćwiczenia izometryczne, ćwi- czenia czynno-bierne, samowspomagające. Można też rozpocząć stopniowy streching mięśni grupy kulszowo- goleniowej oraz mobilizację rzepki. [12,14] Fizjoterapia powinna obejmować także naukę prawidłowego chodu o kulach, co pomaga w aktywizacji mięśni kończyny dolnej, stabilizacji stawu kolanowego oraz propriocepcji. Warto również wprowadzić techniki powięziowe lub techniki masażu głębokiego w celu profilaktyki zrostów. Stosowanie ortezy z zegarem dodatkowo za- bezpiecza staw kolanowym przed niekontrolo- wanymi ruchami rotacyjnymi. Zegar powinien być ustawiany przez fizjoterapeutę zgodnie z postępami w rehabilitacji. [7,9,12-14] Na kolejnym etapie, czyli między 2 a 6 tygodniem, należy skupić się na przywróceniu funkcji mięśni, ich wzmacnianiu, zwiększeniu siły oraz poprawie propriocepcji. Dalej należy kontynuować program z pierwszego okresu. Wskazana jest nauka kokontrakcji, czyli świa- domego napinania mięśni w celu wytworzenia dodatkowej stabilizacji czynnej stawu. Oprócz tego należy rozpocząć mobilizację blizny pooperacyjnej, reedukacje chodu bez kul. Ćwiczenia powinny być prowadzone w zamkniętych łańcuchach ( podstawą są skurcze mięśnia koncentryczne i ekscentryczne), do programu rehabilitacji można dołączyć również trening na rowerku stacjonarnym. Streching powinien obejmować wszystkie grupy mięśniowe, może być wykonywany coraz bardziej dynamicznie. [15]