5-8
7
Journal of Clinical Healthcare 3/2017
lizę erytrocytów, a nie działa na drożdże i kryształy
jednowodnego szczawianu wapnia).[13,14]
Wartościową metodą badania osadu moczu dla
określenia miejsca krwawienia w drogach moczowych
jest ocena osadu w mikroskopie kontrastowo-
fazowym
1
nakierowana na poszukiwanie erytrocytów
dysmorficznych bądź ocena zawartości wałeczków
erytrocytalnych.[6,7,13]
Cechami dysmorfii erytrocytów jest różna wielkość
(anizocytoza), niepełne wysycenie hemoglobiną
(hipochromia), utrata dyskoidalnego kształtu, całko-
wita lub częściowa utrata cytoplazmy, pofałdowana
błona komórkowa, obecność ziarnistości. Ocenę
erytrocytów dysmorficznych należy przeprowadzić w
moczu krótko inkubowanym w pęcherzu moczowym,
najlepiej w drugiej porannej próbce lub próbce
losowej/przypadkowej, w moczu dostarczonym do 30
minut do laboratorium. Długie zaleganie moczu
wpływa niekorzystnie na morfologię komórek.
Występowanie dysmorfii erytrocytów w osadzie
moczu (≥ 60 %) świadczy o krwawieniu z górnych
dróg moczowych (krwawieniu kłębuszkowym).
Wskazuje się jednocześnie, że glomerulopatii może
towarzyszyć odsetek erytrocytów dysmorficznych
wyższy od 70/80 %. Stąd postulat, że podczas oceny
odsetka erytrocytów dysmorficznych w moczu ważne
jest, aby wyszczególnić również odsetek akanto-
cytów. Ponieważ obecność w moczu nawet niewiel-
kiego odsetka akantocytów (≥ 5%) wskazuje także na
kłębuszkowe źródło erytrocyturii (czułość 52–100
proc., swoistość 96–100 proc.). [6,7,15]
W
osadzie moczu
mogą występować również
wałeczki
.
Są to różnokształtne twory powstałe w
cewkach nerkowych w następstwie wytrącania białek.
Ich kształt zależy zarówno od odcinka cewki w którym
powstały, jak od rodzaju zatopionych w nich dodatko-
wo elementów. Wewnątrz wałeczków mogą znajdo-
wać się między innymi: krwinki czerwone, nabłonki
cewek nerkowych, bakterie, a nawet przeciwciała lub
ich fragmenty.
Wałeczki erytrocytarne
powstają
jako następstwo
wbudowywania w białko wydziela-
1
Ogólna zasada kontrastu fazowego polega na bezpośred-
nim przekształceniu zmian fazowych fali świetlnej w bada-
nym preparacie na widoczne zmiany natężenia światła w
obrazie mikroskopowym tego preparatu. Oznacza to, że
dzięki mikroskopowi fazowemu można zobaczyć przedmioty
fazowe, które nie absorbują promieniowania elektromagne-
tycznego, a tylko zmieniają jego fazę. Mikroskop kontrasto-
wo-fazowy umożliwia obserwację przyżyciowych, nieutrwa-
lonych organizmów. [15]
ne przez nerki erytrocytów lub ich fragmenty. Osad
moczu zawierający wałeczki erytrocytarne nazywany
jest aktywnym osadem moczu. Obecność w moczu
tych wałeczków może być objawem zapalenia kłę-
buszków nerkowych a także krwawienia pochodzenie
nerkowego.[6,7,13]
POMOC DORAŹNIA W KRWIOMOCZU
Aby wdrożyć pomoc doraźną w krwiomoczu nale-
ży pacjenta dokładnie zbadać bez względu na rodzaj
skarg. Ogląda się pacjenta w pozycji leżącej z odkrytą
klatką piersiową i brzuchem. Można wtedy zaobser-
wować wypuklenia w obrębie jamy brzusznej (po-
większona nerka, rozstrzeń pęcherza), obserwuje się
tor oddechowy i ruchy ciała chorego. Ogląda się twarz
chorego (barwa skóry i błony śluzowe, obrzęki), język
(barwa, stan nawodnienia, naloty) oraz kończyny i
okolicę kości krzyżowej (obrzęki). Chorego bada się
również w pozycji stojącej, gdyż wtedy łatwiej można
wyczuć patologiczną ruchomość nerki i ocenić zmiany
w kręgosłupie. Badaniem okolicy nadłonowej można
wykryć nieprawidłowe opory oraz bolesność. W wielu
chorobach nerek pojawia się dodatni objaw Goldflama
(bolesność przy uderzaniu końcami palców bądź
brzegiem dłoni w okolicę kąta mięśniowo-żebrowego).
Badanie zewnętrznych narządów płciowych pozwala
stwierdzić zmiany w mosznie, jądrach, najądrzach,
nasieniowodach, prąciu i przedniej części cewki (no-
wotwory). Zawsze bada się węzły chłonne pachwino-
we. U kobiet zwraca się uwagę na ujście cewki, a tak-
że statykę pochwy. Każdego mężczyznę należy zba-
dać przez odbytnicę aby określić kształt, wielkość i
spoistość stercza (nowotwory) oraz pęcherzyki na-
sienne. Uzyskane w ten sposób dane pozwalają na
zlecenie wykonania badań dodatkowych takich jak:
badania obrazowe (rtg, urografia, pielografia, CT,
USG, TRUS) i laboratoryjne.[16,17] Przyczyny
krwiomoczu przedstawiono tabeli 1.
